Bariery architektoniczne to obecnie najczęstsza przyczyna wykluczenia z życia społecznego osób z niepełnosprawnością ruchową. Wszystkie nowe obiekty zgodnie z obowiązującymi przepisami muszą być dostosowane do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Jak jednak rozwiązać ten problem w budynkach już istniejących?
Bariery architektoniczne
Dla osoby niepełnosprawnej poruszającej się na wózku inwalidzkim barierą architektoniczną trudną lub niemożliwą do pokonania jest wysoki krawężnik, schody, wąskie wejścia do budynków, wejście do środków komunikacji miejskiej. Z tym problemem spotykają się podczas codziennych zakupów, załatwianiem spraw w urzędach, ale także wtedy, gdy chcą skorzystać z edukacji lub uczestniczyć w życiu kulturalnym.
Codzienne pokonywanie tych przeszkód sprawia, że najczęściej wycofują się z życia publicznego, co oczywiście jest zjawiskiem niepożądanym. Wiele z tych osób mogłoby normalnie kształcić się, a później pracować. Na przeszkodzie stoją jednak trudne do pokonania bariery architektoniczne, w rezultacie więc zamykają się we własnym mieszkaniu.
Jak pokonać bariery architektoniczne?
Nie ulega wątpliwości, że w tym zakresie najwięcej zrobiły samorządy terytorialne. Przejścia dla pieszych zostały pozbawione krawężników, a sygnalizacja świetlne dodatkowo informuje o zmianie świateł komunikatami głosowymi dla osób niewidomych. Autobusy i tramwaje komunikacji miejskiej są niskopodłogowe lub wyposażone w specjalne platformy umożliwiające samodzielny wjazd wózkiem inwalidzkim.
Także budynki użyteczności publicznej zostały wyposażone w podjazdy lub platformy pionowe pozwalające na wjazd wózkiem do budynku.
Te działania są jednak niewystarczające. Poza galeriami handlowymi większość placówek handlowych nie jest dostosowana do obsługi klientów z niepełnosprawnościami ruchowymi, a przecież to ponad 5 mln potencjalnych klientów w całej Polsce.
Największą jednak barierą architektoniczną dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich lub o kulach jest pokonanie drogi do własnego mieszkania. Dwa stopnie do wejścia, kilka stopni na parter i jeszcze kilka pięter do własnego mieszkania. Bez windy to przeszkoda nie do pokonania.
Rodzaje wind dla osób niepełnosprawnych
W nowych budynkach powyżej trzech kondygnacji montowane są windy, które muszą być dostosowane wymiarami do przewozu osób niepełnosprawnych. Problemem jednak są budynki niższe i stare budownictwo, w którym windy nie były montowane. Modernizacja klatki schodowej i budowanie szybu wewnętrznego często są niemożliwe lub bardzo drogie. W takim przypadku jedynym rozwiązaniem są windy dla niepełnosprawnych zewnętrzne. Przede wszystkim warunki techniczne umożliwiają zamontowanie windy zewnętrznej przy każdym budynku, bez konieczności ingerencji w jego strukturę. Po drugie montaż windy zewnętrznej jest znacznie tańszy od budowy szybu wewnętrznego.
Najczęściej stosowanymi rozwiązaniami w windach zewnętrznych są:
- podnośniki pionowe,
- windy platformowe.
Podnośniki pionowe służą do pokonywania niewielkich schodów przed wejściem do budynku. Specjalny podest podnoszony elektrycznie lub hydraulicznie unosi podest z wózkiem na wysokość 1-2 m do specjalnej bramki. W budynkach prywatnych tego typu podest obsługiwany jest samodzielnie przez osobę niepełnosprawną, w budynkach użyteczności publicznej obsługiwany jest przez wyznaczonego pracownika.
Znacznie lepszym i bardziej uniwersalnym rozwiązaniem są windy platformowe montowane w szybach zewnętrznych. Mogą z nich korzystać nie tylko osoby niepełnosprawne, ale także wszyscy pozostali mieszkańcy budynku. Windy platformowe montowane są w szybach wykonanych ze stali i specjalnego szkła. Platforma porusza się ze znacznie mniejszą prędkością niż w windach zewnętrznych, ale dla osób niepełnosprawnych nie ma to większego znaczenia. Ważne, że taka winda zewnętrzna zapewnia im samodzielność i niezależność.
Dofinansowanie wind dla osób niepełnosprawnych
Wszystkie urządzenia dźwigowe niestety nie należą do najtańszych i ich sfinansowanie z własnych środków jest bardzo trudne lub wręcz niemożliwe. Jednak pomocą mogą być środki z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności ruchowej mogą starać się o dofinansowanie do przedsięwzięć mających na celu niwelowanie barier architektonicznych. Wśród nich znajdują się podnośniki pionowe, platformy schodowe do schodów prostych i krętych, krzesełka schodowe i schodołazy. W tych przypadkach dofinansowanie z PFRON może wynosić od 80 do 95% inwestycji.
Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku platform pionowych zewnętrznych, które przeznaczone są nie tylko dla osób niepełnosprawnych. W takim przypadku zgodę na budowę windy zewnętrznej musi wyrazić wspólnota mieszkaniowa lub spółdzielnia. One też muszą uczestniczyć w finansowaniu całej inwestycji. Wiele firm montujących windy zewnętrzne oferuje bardzo dogodne formy finansowania, łącznie z dzierżawą platformy zewnętrznej. To bardzo dobre rozwiązanie w przypadku, gdy w budynku mieszka wiele osób starszych, które mają problemy z dotarciem na wyższe piętra.
Normy dla wind dla osób niepełnosprawnych
Wszystkie windy dla osób niepełnosprawnych, bez względu czy są to windy wewnętrzne, czy zewnętrzne, muszą spełniać wymagania Polskiej Normy PN-EN 81-70:2005. Kabina windy powinna zapewniać swobodny wjazd wózka inwalidzkiego wraz z opiekunem. Minimalne rozmiary to 110×140 cm. W przypadku kabin otwieranych na dwie strony wymiar powinien być 140×140 cm. W starych budynkach uzyskanie takich wymiarów nie zawsze jest możliwe, więc ustawodawca dopuścił kabiny o wymiarach 100×125 cm. Istotną kwestią jest także szerokość drzwi. Po pierwsze powinny być one otwierane automatycznie, po drugie ich szerokość powinna wynosić co najmniej 90 cm.
Także wnętrze kabiny musi być dostosowane do potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami. Przyciski w kabinie muszą być podświetlane, posiadać wypukłe oznaczenia, muszą być również nadawane komunikaty głosowe. W kabinie musi być także zmontowana poręcz na wysokości 90 cm.
Windy zewnętrzne to zdecydowanie bardzo dobre rozwiązanie nie tylko dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, ale także dla osób starszych. Pokonanie kilku pięter stanowi dla nich duże wyzwanie, a to przecież one w głównej mierze mieszkają w starych kamienicach.